Korzeń
Rośliny uprawne składają się z części dających się wyraźnie odróżnić. Nazywamy je narządami rośliny. Tymi są: korzeń, łodyga (lub pień i gałęzie), liście, kwiaty, wreszcie owoce i nasiona. Korzenie, łodygi i liście nazywamy narządami wzrostu rośliny, tworzą się one już bardzo wcześnie z początkiem rozwoju rośliny i służą do utrzymania życia i wzrostu samej tej jednej rośliny, której są częściami. Kwiaty i owoce albo nasiona nazywamy narządami rozrodczymi. Te nie służą już od utrzymania życia rośliny, na której powstały, ale do wytworzenia nowego pokolenia, czyli potomstwa. Powstają one zwykle dopiero po
Korzeń pospolicie tkwi w ziemi i umocowuje w niej roślinę tak, aby mogła stać prosto i korzystać z otaczającego z ją powietrza oraz światła słonecznego. Korzeń czerpie przy tym znaczną część pokarmów z ziemi i doprowadza je roślinie wraz z wodą, w której te pokarmy są rozpuszczalne.
Część rośliny na granicy korzenia i łodygi nazywamy szyjką korzeniową. Korzeń bywa bardzo różnego kształtu.
Korzeń palowy może być zdrewniały jak np. u bobiku, łubinu albo mięsisty i gruby jak u buraków i marchwi. Korzeń włóknisty może być rozgałęziony jak u grochu, wyki, fasoli albo też wiązkowy, tj. z licznych podobnych do siebie włókien złożony taki jest u traw i zbóż naszych, a także np. u cebuli i ziemniaków.
Korzenie przybyszowe wyrastają w czasie wzrostu łodygi z jej części otoczonych ziemią lub blisko przy ziemi. Służą one do lepszego umocowania rośliny w ziemi i obfitszego jej wyżywienia. Najłatwiej można je widzieć u kukurydzy i u ziemniaków wcześnie a wysoko obsypanych.
Koniec każdego młodego korzonka otacza czapeczka ochronna ułatwiająca korzeniowi wzrastanie i wbijanie się w twardą ziemię. Młode korzonki w pewnej odległości od końca pokryte są włoskami, które wrastają pomiędzy najdrobniejsze cząsteczki ziemi, napawają się zawartą tam wilgocią i w ten sposób pobierają wraz z wilgocią pożywienie potrzebne roślinie.
Pożywienie to wchodzi w roślinę zawsze już rozpuszczone, musi być zatem rozpuszczalne w wilgoci ziemnej, otaczającej korzonki i włoski korzeniowe.
Pokarmy te z włosków korzeniowych przechodzą ku środkowi korzenia, a potem ku górze aż do łodygi. Korzeń tak jest zbudowany wewnątrz, że w środku przebiegają liczne pęki drobnych rurek czyli naczyń od końca najdrobniejszego korzonka aż do łodygi i łączą się z takimi pękami łodygowymi. Pęki te noszą nazwę wiązek naczyniowych czyli drzewnych. W starszych grubszych korzeniach rurki te drewnieją, a otoczone twardą zdrewniałą tkanką nadają korzeniowi tęgość. W mięsistych korzeniach buraków pęki naczyń ustawione są w licznych kręgach współśrodkowych wśród ogólnej tkanki miękkiej i soczystej.
Skoro zatem korzenie roślin uprawnych czerpią pokarm tylko swymi najmłodszymi końcowymi częściami opatrzonymi we włoski, więc też ziemia bywa w bardzo rozmaity sposób wyczerpywana z pożywienia gotowego dla roślin, zależnie od sposobu rozrastania się korzeni. Jedne rośliny np. lucerna, mają korzenie bardzo głębokie nieraz kilkumetrowe, te też ciągną wilgoć i żywność z głębokich warstw ziemi. Inne płytko zakorzeniające się czerpią pożywienie przeważnie z warstwy wierzchniej gleby (np. jęczmień, len).
Drzewa mają pospolicie korzenie głębokie i szeroko się rozchodzące, ale czerpią pożywienie także tylko ich końcami. Jeśli chcemy zatem zasilić jakim nawozem drzewo owocowe nie powinniśmy dawać go blisko pnia, lecz mniej więcej w zasięgu korony.
Oprócz pobierania żywności korzenie jeszcze oddychają tak jak i inne części rośliny, tj. zużywają tlen z powietrza podobnie jak ludzie i zwierzęta, a wydzielają dwu tlenek węgla czyli kwas węglowy. Ten kwas węglowy częściowo się ulatnia, po części zaś zatrzymuje się w ziemi i służyć może do lepszego rozpuszczenia pewnych materiałów mineralnych pożytecznych dla roślin, które znajdują się w pobliżu korzenia.
Aby korzenie mogły oddychać potrzebują koniecznie dostępu powietrza do ziemi. Zatem ziemia, na której rośliny uprawne mają rosnąć musi powietrze przepuszczać.
Jeżeli nie ma swobodnego dostępu powietrza np. w zanadto mokrych miejscach ziemi gliniastej, w bruzdach i dołach, wtedy rośliny uprawne giną lub przestają rosnąć. W stale mokrych miejscach i w wodzie mogą rosnąć tylko pewne dzikie gatunki roślin bagiennych i wodnych, które mają osobliwe urządzenia celem doprowadzenia powietrza z otaczającej atmosfery.